Suplementy w PCOS – składniki, które warto stosować

PCOS a suplementy. Które preparaty działają? Zrobiłam dla Ciebie solidny przegląd badań naukowych i wybrałam najważniejsze substancje wspierające leczenie zespołu policystycznych jajników.

Na skróty:

• Czym jest PCOS?
• Witamina D
• Kwasy omega 3
• Inozytol
• NAC
• Berberyna
• Cynk i selen + antyoksydanty
• Zioła na PCOS
• Suplementacja zamiast leczenia?

Czym jest PCOS?

PCOS, czyli zespół policystycznych jajników może dotyczyć do 12%, a według niektórych źródeł nawet do 18% kobiet w wieku rozrodczym. PCOS jest jedną z najczęstszych przyczyn zaburzeń miesiączkowania, a także niepłodności. Do głównych objawów zespołu policystycznych jajników należą:

• nieprawidłowości w cyklach miesiączkowych (krwawienia występują rzadziej niż co 35 dni),
• brak jajeczkowania lub rzadsze jajeczkowanie,
• problemy związane z podwyższonym stężeniem androgenów (hormonów męskich), czyli nadmierne owłosienie, łysienie typu męskiego, czy trądzik,
• zmieniony w USG obraz jajników.

Przeczytaj także: PCOS – dieta, która ułatwia leczenie – 8 najważniejszych zasad

Z dietetycznego punktu widzenia istotne jest to, że PCOS często towarzyszy nadmierna masa ciała oraz insulinooporność. Temat znaczenia diety w PCOS i tego, czy istnieje specjalny sposób żywienia dedykowany tej jednostce chorobowej, jest obszerny (będzie na ten temat artykuł I promise), dlatego tym razem skupmy się wyłącznie na suplementacji. Co warto suplementować w PCOS? Czy rzeczywiście suplementy diety mogą łagodzić przebieg tej choroby?

Chcesz dobrać odpowiednie dawki suplementów w PCOS? Umów się na konsultację online!

PCOS suplementy, które mają znacznie

Zobacz mój przegląd suplementów, które mogą mieć znaczenie w łagodzeniu objawów PCOS. Pamiętaj jednak, że suplementy nie leczą, a jedynie wspierają leczenie!

Witamina D

Zacznijmy od klasyków suplementacji, na pierwszy ogień witamina D. Od kilku lat znaczenie jej suplementacji podkreślane jest przez specjalistów nie bez przyczyny. Witamina D działa plejotropowo, czyli w wolnym tłumaczeniu ma wpływ na cały organizm. Zapobieganie jej niedoborom ma kluczowe znaczenie w redukcji ryzyka wystąpienia chociażby cukrzycy typu 1 i 2, astmy, chorób autoimmunologicznych, nowotworów czy osteoporozy. Jak witamina D ma się do PCOS?

Jak wynika z literatury, istnieje zależność między jej deficytem a występowaniem objawów zespołu policystycznych jajników. W jajnikach kalcytriol, czyli aktywna forma witaminy D stymuluje produkcję żeńskich hormonów, czyli progesteronu i estrogenów. Deficyt witaminy D w pakiecie z niedoborem wapnia może mieć znaczenie w występowaniu zaburzeń cyklu miesiączkowego, które towarzyszą PCOS, ale na tym nie koniec.

Jak wspomniałam wcześniej, zespół policystycznych jajników często idzie w parze z insulinoopornością (jest tak nawet w 80% przypadków). Także w tym aspekcie rola witaminy D wydaje się być istotna. Jej deficyt może prowadzić do zaburzeń w wydzielaniu insuliny.

Kobiety z PCOS (i nie tylko one) niezaprzeczalnie powinny włączyć suplementację odpowiednio dobraną dawką. Warto pamiętać, że synteza skórna w miesiącach letnich w naszej szerokości geograficznej jest utrudniona, dlatego często potrzebne jest kontynuowanie suplementacji przez cały rok. 

Kwasy omega 3 

Kolejny klasyk, którego znaczenie podkreśla się w profilaktyce oraz leczeniu wielu jednostek chorobowych. Także w przypadku PCOS kwasy omega 3 będą pełniły ważną rolę. Zwiększenie podaży kwasów omega 3 poprzez regularną suplementację może skutkować obniżeniem stężenia testosteronu. Co szczególnie istotne w przypadku kwasów tłuszczowych z grupy omega 3 – działają one przeciwzapalnie, co dodatkowo przemawia za dbałością o odpowiednią podaż wraz z dietą lub jeśli, nie jest to możliwe, (np. z powodu wykluczenia ryb) wdrożenie suplementacji.

Kwasy omega 3, zwłaszcza EPA i DHA sprzyjają łagodzeniu objawów i skutków zespołu policystycznych  jajników, a także nadwagi i otyłości, które bardzo często mu towarzyszą. Ich dużą zaletą jest bezpieczeństwo stosowania. Warto dodać, że szczególnie korzystne kwasy z grupy omega 3, czyli kwas EPA i DHA występują głównie w rybach, zatem osoby, które z nich rezygnują, powinny uzupełniać wspomniane związki wraz z suplementami. Wegańskim odpowiednikiem tranu jest olej z mikroalg.

Inozytol

Inozytol to związek nazywany niekiedy witaminą B8. O roli suplementacji inozytolu w zespole policystycznych jajników jest ostatnio głośno. Suplementacja mio-inozytolu, czyli jego izomeru skutkowała u pacjentek z PCOS:

• zmniejszeniem wydzielania lutropiny (LH) i prolaktyny,
• poprawą insulinowrażliwości,
• regulacją cyklów menstruacyjnych,
• częstszymi owulacjami,
• poprawą profilu lipidowego,
• polepszeniem jakości komórek jajowych,
• łagodzeniem stanów lękowych i depresyjnych.

Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, wdrożenie suplementów z mio-inozytolem jest korzystne. Sugerowana dawka dotyczy preparatu Inofolic (w saszetkach) i wynosi 4 g omawianego związku dziennie. Według danych z literatury taka dawka mio-inozytolu nie powoduje skutków ubocznych, zatem jest bezpiecznym sposobem na wsparcie leczenia PCOS. Podsumowując suplementacja mio-inozytolu rzeczywiście ma sens, bo skutecznie łagodzi objawy i skutki zespołu policystycznych jajników. 

NAC, czyli N-acetylocysteina 

NAC to inaczej N-acetylocysteina. Wielu osobom ta skomplikowana nazwa może niewiele mówić, dlatego spieszę z wyjaśnieniem. Ceniona jest ona za swoje właściwości przeciwutleniające, wpływ na redukcję poziomu homocysteiny we krwi, a także aspekty, które w tym artykule są najbardziej istotne czyli korzystny wpływ na płodność czy poprawę wrażliwości na insulinę u pacjentek z PCOS. Chociaż badań potwierdzających skuteczność stosowania NAC w zespole policystycznych jajników jest niewiele, to z uwagi na dość dobrą jego tolerancje warto rozważyć włączenie suplementacji. 

Zobacz mój profil w serwisie znanylekarz.pl.

Berberyna

Berberyna to naturalny związek chemiczny pochodzenia roślinnego. Przypisuje się jej działanie m.in. bakteriobójcze, przeciwzapalne, obniża także stężenie glukozy we krwi oraz ciśnienie tętnicze, poprawia wrażliwość na insulinę. Według obecnej wiedzy suplementy z berberyną mogą stanowić uzupełnienie farmakologicznej terapii cukrzycy typu 2 lub stanu często towarzyszącego PCOS, czyli insulinoporności. Zastosowanie berberyny (jak i każdego suplementu) warto zawsze skonsultować z lekarzem, gdyż może ona wchodzić w interakcje z innymi lekami. 

Przeczytaj także: Jakie badania warto wykonać, by zdiagnozować insulinooporność?

Cynk i selen + antyoksydanty 

Cynk i selen należą do niezbędnych mikroelementów dostarczanych wraz z dietą. Czy zatem ich suplementacja w PCOS jest konieczna? Zacznijmy od cynku. Jego odpowiednia podaż wraz z dietą jest bardzo istotna, nie tylko w zespole policystycznych jajników. Jak wynika z badania z 2015 roku, przyjmowanie 50 mg cynku przez 8 tygodniu przez pacjentki z PCOS skutkowało obniżeniem stężenia glukozy oraz insuliny, poprawą wskaźnika HOMA oraz QUICKI (służących do oceny wrażliwości na insulinę), a także poprawą profilu lipidowego. A co z selenem? Tutaj sprawa wygląda podobnie. W wyniku suplementacji 200 mikrogramów selenu przez 8 tygodniu u pacjentek z PCOS nastąpiło obniżenie stężenia insuliny, poprawa wcześniej wymienionych wskaźników oraz redukcją stężenia triglicerydów, oraz niekorzystnych dla układu krwinośnego lipoprotein.

Działanie antyoksydacyjne wykazuje także picie zielonej herbaty, mięty zielonej (nie pieprzowej) czy rumianku. Dlatego warto włączyć je do codziennego nawodnienia!

Zioła na PCOS

Wśród preparatów ziołowych mających potencjał wspomagający leczenie PCOS wymienia się wspomnianą już wcześniej berberynę, a także:

• ziele krwawnika,
• cynamonowiec cejloński,
• lukrecję (ekstrakt z korzenia),
• ekstrakt z owoców palmy sabal i z korzenia piwonii białej.

Ziołom tym przypisuje się właściwości polegające na obniżeniu stężenia androgenów, pozytywnym wpływie na regularność cykli menstruacyjnych, poprawę profilu lipidowego, łagodzenie dolegliwości miesiączkowych oraz nasilenie krwawienia. Pamiętaj jednak, że zioła, choć brzmi to niewinnie nie zawsze są bezpieczne. Ich zastosowanie zawsze konsultuj z lekarzem, tak, by nie zaburzyć leczenia podstawowego.

Suplementy w PCOS zamiast leczenia? 

Chociaż istnieje wiele suplementów, które wykazują pozytywny wpływ na leczenie PCOS pamiętaj, że także przy ich stosowaniu należy zachować ostrożność. Zwłaszcza wtedy, kiedy na stałe przyjmujesz leki lub inne preparaty. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do interakcji pomiędzy nimi, skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą (tak wiem, to bardzo utarte powiedzenie, jednak rzeczywiście taka ostrożność jest uzasadniona). Unikaj samodzielnego decydowania o zaprzestaniu farmakoterapii na rzecz suplementów. Pamiętaj też, że ich rynek w Polsce nie jest w pełni uregulowany, a zatem nie zawsze zawartość danego składnika na opakowaniu będzie odzwierciedlona w rzeczywistości. 

Przeczytaj także: Suplementy diety – co warto o nich wiedzieć?

Zdjęcie okładkowe: Anna Shvets/Pexels

Bibliografia:

• M. Kostecka,  Zespół policystycznych jajników — rola diety i suplementacji we wspomaganiu leczenia. KOSMOS Vol. 67, 4, 855–862, 2018.
• D. Radomski,  G. Jarząbek-Bielecka, Zastosowanie mioinozytolu u młodocianych pacjentek z cechami klinicznymi PCOS. Endokrynol. Ped. 2019.18.1.66:37-44.
• M. Brzozowska, A. Karowicz-Bilińska, Rola niedoboru witaminy D w patofizjologii zaburzeń występujących w zespole policystycznych jajników. Ginekol Pol. 2013, 84 456-460.
• M. Marcinkowska, A. Mickiewicz, M. Fijałkowski, Plejotropowe działanie witaminy D. Choroby Serca i Naczyń 2019, 16 (1), 45–52. 
• Salek M, Clark CCT, Taghizadeh M, Jafarnejad S. N-3 fatty acids as preventive and therapeutic agents in attenuating PCOS complications. EXCLI J. 2019;18:558-575. Published 2019 Jul 25. doi:10.17179/excli2019-1534
• Foroozanfard F, Jamilian M, Jafari Z, et al. Effects of zinc supplementation on markers of insulin resistance and lipid profiles in women with polycystic ovary syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Exp Clin Endocrinol Diabetes. 2015;123(4):215-220. doi:10.1055/s-0035-1548790
• Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące stosowania preparatów zawierających myo-inozytol, przez pacjentki z zespołem policystycznych jajników (PCOS). Ginekol. Pol. 2014, 85, 158-160.
• A. Chmurzyńska , A. J. Jakimiuk , R. Kurzawa , T. Paszkowski , L. Pawelczyk , V. Skrzypulec-Plinta, Stanowisko zespołu ekspertów na temat zastosowania N-acetylocysteiny w ginekologii i położnictwie (2019)
• M. Mróz, K. Pastusiak, P. Bogdański, Potencjalne możliwości wykorzystania berberyny w przeciwdziałaniu insulinooporności i w cukrzycy typu 2. 75. 790-801. 10.2478/ahem-2021-0038. 
• L. Shane-McWhorter, Duża popularność suplementów diety w cukrzycy – pomóż swojemu pacjentowi wybrać najlepszy. Diabetologia po Dyplomie 2013;10(4):34-42
•  Jamilian M, Razavi M, Fakhrie Kashan Z, Ghandi Y, Bagherian T, Asemi Z. Metabolic response to selenium supplementation in women with polycystic ovary syndrome: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Clin Endocrinol (Oxf). 2015;82(6):885-891. doi:10.1111/cen.12699
• K. Błecha, Zespół policystycznych jajników – możliwości fitoterapii. Post Fitoter 2021; 22(4): 265-268.