Dieta lekkostrawna (inaczej łatwostrawna), jak sama nazwa wskazuje, ma za zadanie nie obciążać przewodu pokarmowego. Taki sposób odżywiania stosowany jest w niektórych jednostkach chorobowych (nie tylko przewodu pokarmowego) lub w okresie regeneracji, np. po zabiegu operacyjnym, poważnej infekcji. Dieta lekkostrawna bywa kojarzona z rozgotowanymi warzywami lub kleikiem. Nic bardziej mylnego! Mam nadzieję, że uda mi się przekonać Cię, że taka dieta nie musi być nudna i niesmaczna.
Na skróty:
- Dieta lekkostarawna – kiedy warto ją stosować?
- Zasady diety lekkostrawnej
- Dieta lekkostrawna – produkty, które można jeść
- Dieta lekkostrawna – przepisy
Dieta lekkostrawna – kiedy warto ją stosować?
Dieta lekkostrawna jest często zalecana przez dietetyków. Dzieje się tak dlatego, że znajduje ona zastosowanie w wielu jednostkach chorobowych, w których odciążenie układu pokarmowego będzie przydatne. Poniżej znajdziesz listę chorób i sytuacji w czasie, których wskazane jest stosowanie diety łatwostrawnej:
- u osób starszych,
- u leżących pacjentów,
- w czasie gorączki,
- w czasie rekonwalescencji po zabiegu operacyjnym,
- w chorobach przewlekłych układu oddechowego,
- w stanach zapalnych błony śluzowej żołądka bądź jelit,
- w chorobie Leśniowskiego-Crohna,
- we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego,
- w chorobach przyzębia,
- w nowotworach przewodu pokarmowego,
- w chorobach nerek i układu moczowego (w okresie wyrównania),
- w czasie chemioterapii i radioterapii obejmującej układ pokarmowy,
- w czasie i po infekcji przewodu pokarmowego (np. rotawirusowej),
- w zapaleniu płuc.
Musisz mieć jednak świadomość, że lista ta nie wyczerpuje wszystkim przypadków, gry potrzebna jest dieta lekkostrawna. Stosuj ją zawsze wtedy, gdy układ pokarmowy potrzebuje odpoczynku.
Przeczytaj także: Jelitówka – co jeść, co pić? Dieta a grypa jelitowa (rotawirus)
Zasady diety lekkostrawnej
Wielu osobom wydaje się, że dieta będzie lekkostrawna, jeśli po prostu przestanie się jadać smażone i tłuste potrawy. To nie wystarczy. Poznaj najważniejsze zasady diety łatwostrawnej.
Ogranicz błonnik pokarmowy
Zastanawiasz się pewnie — jak to? Przecież tyle mówi się o tym, że błonnik pokarmowy jest bardzo zdrowy i potrzebny. To prawda, błonnik jest potrzebny nawet tym osobom, które z jakiegoś powodu muszą stosować dietę lekkostrawną. Istotne jest jednak to, by zachować umiar Błonnik pęcznieje w jelitach (to jego zaleta, bo przez co szybciej czujemy się syci), ale w przypadku obciążonego różnymi schorzeniami układu pokarmowego nie będzie to wskazane. Ograniczenie błonnika nie oznacza całkowitej rezygnacji z niego. To nadal bardzo korzystny element diety, które reguluje pracę jelit. Warto jednak, by jego dziennie spożycie nie przekraczało 25 gramów. Redukcja błonnika w diecie jest możliwa, dzięki:
- obieraniu warzyw i owoców ze skórki,
- wybieraniu pieczywa ze średniego, a nie pełnego przemiału (chleb pełnoziarnisty lepiej zamienić na graham),
- włączeniu drobnych kasz (kuskus, manna),
- wydłużeniu czasu gotowania potraw,
- przecieraniu i rozdrabnianiu produktów.
Gotuj, zamiast smażyć
To znana zasada, ale warto ją przypomnieć. W diecie lekkostrawnej należy zamienić smażenie na gotowanie w wodzie lub na parze. Dozwolone techniki kulinarne to także pieczenie (w folii, pergaminie, naczyniu żaroodpornym) i duszenie (bez wcześniejszego obsmażania). Tłuszcz to ważny element diety, nawet tej lekkostrawnej. Jego niewielką ilość można dodawać do potraw po przyrządzeniu, np. zamiast podsmażać warzywa na zupę krem, dodaj łyżkę oliwy po ugotowaniu. Poprawi to smak dania, a dodatkowo zwiększy przyswajalność witamin. W końcu niektóre z nich rozpuszczają się wyłącznie tłuszczach.
Jedz częściej a mniej
Ta stara zasada sprawdza się również w diecie lekkostrawnej. Częste i duże posiłki obciążają układ pokarmowy w odróżnieniu od mniejszych, równomiernie rozłożonych w ciągu dnia. Zwykle oznacza to spożywanie 4 do nawet 6 posiłków dziennie. Ważne jednak, by ostatni został spożyty najpóźniej 2-3 godziny przed snem.
Przeczytaj także: 5 posiłków dziennie – czy warto jeść częściej, a mniej?
Unikaj ostrych przypraw, mocnej kawy/herbaty i napojów gazowanych
Te produkty pobudzają pracę przewodu pokarmowego (większa ilość soków żołądkowych, kwasu solnego i enzymów trawiennych), a nie jest to wskazane w okresie, w którym zasłużenie powinien odpoczywać. Możesz doprawiać potrawy w różny sposób (głównie z użyciem ziół), listę dozwolonych przypraw znajdziesz poniżej. Rezygnacja z kawy może być ciężka, jednak nie zawsze będzie konieczna, w większości przypadków wystarczyć by nie była ona zbyt mocna. To samo dotyczy herbaty, a jeszcze lepiej jest wybierać napary z ziół (np. z rumianku, kopru włoskiego) lub herbatki owocowe.
Jedz smacznie!
To bardzo ważna zasada, w końcu dieta lekkostrawna zwykle musi być stosowana przez dłuższy okres. Wykluczenie smażenia i tłustych potraw nie oznacza rezygnacji ze smaku.
Dbaj o to, by potrawy były apetyczne, takie jak lubisz. Bazując na produktach dozwolonych, można stworzyć naprawdę smaczne dania.
Przykłady znajdziesz na końcu wpisu.
Obserwuj swoje samopoczucie.
Chociaż lista produktów dozwolonych i niedozwolonych jest dość obszerna, niekiedy istnieją produkty, które dobrze tolerowane są przez jedną osobę a źle przez drugą. Warto być zwracał/a uwagę na swoje samopoczucie i wyłapywał/a produkty, które Ci nie służą, bo nasilają objawy, takie jak zgaga, uczucie pełności lub biegunka. Do diety lekkostrawnej podejdź indywidulanie!
Dieta lekkostrawna – produkty, które można jeść
W tabeli zabrałam produkty i grupy produktów, które są wskazane i przeciwskazane. Pamiętaj jednak to, o czym wspomniałam wyżej — obserwuj swoje samopoczucie. Być może ta lista u Ciebie będzie wyglądać nieco inaczej.
| Grupa produktów | Wskazane | Przeciwwskazane |
| Tłuszcze | Olej sojowy, rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek, niewielkie ilości masła, miękkie margaryny | Smalec, twarde margaryny, olej palmowy i kokosowy, słonina, boczek, |
| Produkty zbożowe | Pieczywo jasne i ze średniego przemiału, mąka pszenna, drobne makarony i kasza, ryż, płatki błyskawiczne, np. owsiane | Pieczywo żytnie, pełnoziarniste, wyroby cukiernicze, ciemne makarony, grube kasze (gryczana, pęczak), mąki pełnoziarniste, pieczywo z dodatkiem ziaren |
| Owoce | Bez skórki, najlepiej gotowane lub przetarte, pozbawione pestek. | Niedojrzałe, gruszki, daktyle, śliwki, owoce kandyzowane, w czekoladzie, suszone, dżemy wysokosłodzone i z pestkami. |
| Warzywa | Bez skórki, najlepiej gotowane, pozbawione części zdrewniałych. Nasiona roślin strączkowych, kalafior, brokuły i kalarepa w ograniczonych ilościach. | Czosnek, cebula, rzodkiewka, szczypior, warzywa kapustne, papryka, warzywa konserwowe, frytki, ziemniaki smażone. |
| Mleko i produkty mleczne | Mleko poniżej 2% tłuszczu, jogurty naturalne, kefiry, maślanka, chude i półtłuste twarogi, ser żółty o ograniczonej ilości tłuszczu | Pełnotłusty nabiał, sery topione, pleśniowe, śmietana, mleko w proszku |
| Mięso | Chudy drób, cielęcina, królik, niewielkie ilości chudych części wołowiny i wieprzowiny | Wieprzowina, tłuste wędliny, wędzonki, pasztety, tatar |
| Ryby | Chude ryby morskie, tłuste w ograniczonych ilościach | Ryby wędzone, konserwy rybne |
| Jaja | Jaja na miękko lub twardo (niekiedy na miękko są lepiej tolerowane), omlety i jajecznica na niewielkiej ilości dozwolonego tłuszczu | Surowe jaja, jajecznica na boczku/słoninie |
| Przyprawy | Tymianek, rozmaryn, lubczyk, cynamon, bazylia, pieprz ziołowy, majeranek, koperek, pietruszka, sok z cytryny, niewielkie ilości soli, pieprzu, papryki słodkiej, curry. | Ostre przyprawy, np. chilli, ocet, musztarda, gorczyca, mieszanki przypraw typu vegeta, majonez |
| Napoje | Woda niegazowana, soki, słabe naprawy kawy lub herbaty, herbatki ziołowe i owocowe, kawa zbożowa | Alkohol, mocna kawa i herbata, czekolady do picia, napoje gazowane |
Dieta lekkostrawna – przepisy
Poniżej znajdziesz propozycje przepisów na dania lekkostrawne. Możesz je modyfikować, zwiększając lub zmniejszając wielkość porcji oraz dobrać przyprawy/dodatki według swoich upodobań, korzystając ze ściągi wyżej. Danie lekkostrawne? Wypróbuj moje przepisy!
Zobacz, co mówią o mnie podopieczni
Szarlotkowa kasza jaglana
Składniki:
- 50 g kaszy jaglanej
- 250 ml mleka 1,5% (możesz zastąpić napojem roślinnym)
- szczypta cynamonu
- 2 łyżeczki erytrytolu
- 1 jabłko bez skórki
Przygotowanie:
- Kaszę jaglaną przepłucz pod bieżącą, zimną wodą (nie będzie gorzka).
- Kaszę zalej mlekiem, dodaj erytrytol oraz cynamon i gotuj przez 12-15 minut.
- Jabłko obierz ze skórki i zblenduj na gładki mus*.
- Ugotowaną kaszę przełóż do miseczki i dodaj jabłka.
* jeśli nie posiadasz blendera możesz je zetrzeć na tarce o drobnych oczkach
Wartość odżywcza w porcji:
- wartość energetyczna: 318 kcal,
- białko: 13,5 g,
- węglowodany: 60,3 g,
- tłuszcz: 5,1 g.
Kuskus z pieczonym kurczakiem i warzywami
Składniki:
- 100 g piersi z kurczaka
- 40 g kaszy kuskus (masa suchej kaszy)
- średnia marchew
- mała cukinia
- 1 łyżka oliwy z oliwek
- sól
- pieprz ziołowy
- tymianek
Przygotowanie:
- Piekarnik nagrzej do 180 stopni.
- Pierś z kurczaka pokrój w kostkę i umieść w rękawie do pieczenia lub naczyniu żaroodpornym.
- Warzywa umyj, obierz ze skórki i pokrój w kostkę, a następie umieść obok kurczaka.
- Dopraw solą, pieprzem i tymiankiem.
- Zawiąż rękaw i umieść w piekarniku.
- Piecz około 20 minut.
- Kaszę zalej wrzątkiem około 1 cm ponad jej poziom. Dodaj odrobinę soli i odstaw do na 3 minuty do napęcznienia.
- Danie wyjęte z piekarnika skrop oliwą i podaj z kaszą.
Wartość odżywcza w porcji:
- wartość energetyczna: 392 kcal,
- białko: 28,2 g,
- węglowodany: 38,9 g,
- tłuszcz: 12,4 g.
Pasta na kanapki z kaszą jaglaną à la paprykarz
Składniki:
Z podanych składników wychodzi dość spora porcja, którą warto podzielić na mniejsze. Można ją przechowywać przez kilka dni i zużyć do kanapek.
- 100 g kaszy jaglanej
- 1 łyżka oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego
- 1-2 łyżki koncentratu pomidorowego
- 1 łyżeczka słodkiej papryki
- sól i pieprz do smaku,
- natka pietruszki lub koperek
Przygotowanie:
- Kaszę ugotuj do miękkości w osolonej wodzie.
- Odcedź ją, dodaj koncentrat, oliwę, słodką paprykę i posiekaną natkę pietruszki lub koperek.
- Gotową pastę podawaj z pieczywem (pamiętaj, że w diecie lekkostrawnej lepiej sprawdzi się pieczywo jasne lub graham).
Wartość odżywcza dla całej porcji bez pieczywa:
- wartość energetyczna: 463 kcal,
- białko: 13 g,
- węglowodany: 72,2 g,
- tłuszcz: 13,3 g.
Zdjęcie okładkowe: Caroline Attwood/Unsplash
Bibliografia:
- P. Nagel, Dieta lekkostrawna, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-lekkostrawna/ [dostęp z dnia 23.10.2021]
- H. Ciborowska, Klasyfikacja i charakterystyka diet. W: (red.) H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydaw. PZWL, Warszawa 2014: 236-240.
Zostaw komentarz